Deze studie analyseert de terugbetalingsgegevens van de Onafhankelijke Ziekenfondsen tussen 1 januari 2013 en 31 december 2022. Dit komt overeen met ongeveer 22% van de adolescenten tussen 12 en 18 jaar. Het doel van deze studie is om het geneesmiddelengebruik onder de adolescenten te analyseren, deze trends te vergelijken met die van de algemene bevolking en de evolutie van dit gebruik in de afgelopen jaren te volgen.
Wat moeten we onthouden van de resultaten van deze studie?
- Met een gebruikerspercentage dat ongeveer 25% hoger ligt dan het Europese gemiddelde behoren onze Belgische tieners (tussen 15 en 19 jaar) tot de grootste gebruikers van geneesmiddelen, zoals blijkt uit de gegevens van Eurostat.
- Hoewel het aandeel jongeren dat door de verplichte verzekering terugbetaalde geneesmiddelen gebruikt is in tien jaar tijd met ± 10% afgenomen, gebruikt ongeveer 50% van de jongeren deze op jaarbasis.
- Ook nemen jongeren gemiddeld 2 tot 3 verschillende geneesmiddelen per jaar en gebruiken ze 4 à 5 verpakkingen per jaar.
- De terugbetaalde geneesmiddelen die het meest door onze jongeren worden gebruikt, zijn antibiotica, ontstekingsremmers, antihistaminica en antiastmatica.
Op basis van de cijfers van 2022 brengt de studie variaties aan het licht op basis van het VT-statuut, geslacht en gewest.
- 52,2% van de jonge rechthebbenden op de verhoogde tegemoetkoming (VT-statuut) gebruikte in 2022 geneesmiddelen, in vergelijking met 48,8% onder de verzekerden zonder verhoogde tegemoetkoming..
- Het geneesmiddelengebruik is (iets) hoger bij de meisjes (51%) dan bij de jongens (47,7%).
- Hoewel het geneesmiddelengebruik in de 3 gewesten daalt, is het het hoogst in Wallonië (52,6% tegenover 75% in Vlaanderen en 44,4% in Brussel).
Antibiotica: de meest gebruikte geneesmiddelen
- Antibiotica zijn nog steeds de meest gebruikte geneesmiddelen door adolescenten. Het gebruik ervan is echter met 7 procentpunten gedaald in bijna 10 jaar (30% in 2013 tegenover 23% in 2022). In de loop van een jaar is de gemiddelde behandelingsduur ook gedaald, van 23 naar 18 dagen.
- De niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) zijn de op één na meest gebruikte groep geneesmiddelen. Ook hier is een neerwaartse trend waarneembaar: van 1 op de 6 adolescenten in 2013 naar 1 op de 9 in 2022, en de gemiddelde behandelingsduur blijft stabiel, waarbij het aandeel adolescente gebruikers lager ligt dan dat van de algemene bevolking. Merk op dat dit gebruik onderschat wordt omdat er in de cijfers geen rekening wordt gehouden met NSAID's die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn en dus niet terugbetaald worden.
- Bijna 10% van de tieners gebruiken antihistaminica (die worden gebruikt om allergieën, netelroos, allergische rhinitis en hooikoorts te behandelen). Dit percentage is stabiel gebleven van 2013 tot 2022.
- Het aandeel antidepressivagebruikers is met 60% gestegen tussen 2013 en 2022, met een piek na het begin van de COVID-periode. De jaarlijkse behandelingsduur is in deze periode ook toegenomen met 60%. Toch blijft het aandeel gebruikers vrij laag (1,6% van de adolescenten in 2022).
Conclusie en aanbevelingen
De Onafhankelijke Ziekenfondsen roepen op tot een algemeen bewustzijn over het gebruik van geneesmiddelen bij jongeren en benadrukken het belang van een evenwichtige en doordachte aanpak bij het voorschrijven van geneesmiddelen aan adolescenten. Het is essentieel om het bewustzijn van alle betrokken gezondheidsactoren te vergroten om het geneesmiddelengebruik te optimaliseren en de risico's van een overmatig of ongepast gebruik te voorkomen.
Aanbevelingen
- Een gepast gebruik van geneesmiddelen aanmoedigen: de zorgverstrekkers en apothekers spelen een essentiële rol en moeten de adolescenten en hun ouders blijven informeren over de voordelen en risico's van deze geneesmiddelen, vooral antibiotica, ontstekingsremmers en antidepressiva.
- Een onjuist of overmatig gebruik van antibiotica voorkomen: mensen bewust maken van de antimicrobiële resistentie, met name via campagnes zoals ‘praatoverantibiotica.be’, en zelfmedicatie met antibioticaresten vermijden.
- Niet-medicamenteuze behandelingen aanmoedigen: niet-medicamenteuze benaderingen zoals psycho-educatie en psychotherapie moeten worden aangemoedigd, met een betere toegang tot psychologische zorg.
- Zelfmedicatie controleren: de apothekers moeten informatie geven over het juiste gebruik van vrij verkrijgbare geneesmiddelen zoals paracetamol en ibuprofen (niet-steroïde ontstekingsremmer), en langdurige zelfmedicatie zonder medisch advies afraden.
- Een gezonde levensstijl bevorderen: alvorens medicatie te gebruiken, gezonde gewoonten aannemen, zoals een evenwichtig dieet, regelmatige lichaamsbeweging en een goede nachtrust.
