Vaccinatie is een doeltreffend middel om onze gezondheid en die van onze (al dan niet) naaste omgeving te beschermen. Het is ook een middel om de terugkeer van gevaarlijke ziekten te verhinderen. Tijdens deze pandemie is het uitermate belangrijk om nog eens te herhalen wat er allemaal op het spel staat met vaccinatie. Net daarom is in deze context betrouwbare en duidelijke informatie een must.
Om het grote publiek bewust te maken van het belang van vaccinatie (voordelen, toegankelijkheid, enz.) is begrijpelijke, betrouwbare en op maat gemaakte informatie nodig. Maar dat kan alleen als men de opvattingen van de bevolking over vaccinatie en de mogelijke belemmeringen kent. In de Europese enquête HLS-19 over gezondheidswijsheid kwamen enkele vragen over vaccinatie aan bod. Een analyse van de Belgische gegevens van de enquête geeft ons wat meer inzicht in het vaccinatiegedrag en de bijhorende percepties over vaccinatie in ons land.
De meerderheid van de ondervraagde populatie vindt dat vaccinatie belangrijk is om de eigen persoon en het gezin te beschermen (92,5%), ze meent dat vaccinatie doeltreffend is (91,3%) én belangrijk om de verspreiding van ziekten te voorkomen (94,1%). Intrigerender is dat bijna 38,2% van de deelnemers meent te weten dat het "waar" is dat vaccins de ziekten kunnen veroorzaken waartegen zij geacht worden bescherming te bieden.
Hoe zit het met het opzoeken, begrijpen en beoordelen van informatie over vaccinatie?
Uit deze cijfers blijkt dat, op het specifieke gebied van vaccinatie, gezondheidsgeletterdheid van essentieel belang is om twijfels weg te nemen of om misinformatie tegen te gaan. Maar met de nodige gezondheidsgeletterheid kunnen mensen ook vlotter betrouwbare informatiebronnen vinden en gebruiken. Groepsdruk, rare ideeën of prikangst kunnen vooral mensen met een lage gezondheidsgeletterdheid beïnvloeden, waardoor zij nog minder gemotiveerd zullen zijn om preventieve boodschappen op te volgen.
Het uitgangspunt moet zijn om de burgers vlot toegang te geven tot betrouwbare informatiebronnen over vaccinatie door hen razendsnel naar die informatie te leiden. De inhoud en de formulering van de boodschap moeten zorgvuldig afgewogen worden. Het is belangrijk dat die informatie begrijpelijk en evenwichtig is, en dat de aanpak afgestemd is op het doelpubliek.
Het blijft ook nuttig om een samenhangende en gecoördineerde voorlichtingsstrategie voor het grote publiek te ontwikkelen. Wat vaccinatie betreft, moet bijzondere aandacht worden besteed aan bepaalde groepen, zoals jongeren of toekomstige ouders, zwangere vrouwen, ouderen (65+), adolescenten en de meest kwetsbare personen. Het is zelfs nuttig om bepaalde groepen in het veld te gaan opzoeken. Ook de timing van de informatie is belangrijk, bijvoorbeeld bij prenatale raadplegingen of tijdens een preconceptueel consult.
De beste manier is om de persoon zelf aan te spreken en zo in dialoog gaan. Informatie geven is noodzakelijk, maar volstaat op zich niet om een gedragsverandering teweeg te brengen. Het is vooral een kwestie van vertrouwen tussen de gezondheidswerker en de patiënt. Maar ook het vertrouwen in de gezondheidsinstellingen is belangrijk. Voor alle actoren uit de zorg is dus een belangrijke rol weggelegd in het correct voorlichten van de patiënt. Professionals moeten in staat zijn om naar de (ongezouten) mening van de patiënt te luisteren, zonder meteen een oordeel te vellen. En dat kan meerdere gesprekken in beslag nemen. Daarom is het belangrijk dat gezondheidswerkers permanent opgeleid worden, zodat zij zulke vragen van patiënten kunnen beantwoorden.
De ziekenfondsen hebben een behoorlijk kapitaal aan vertrouwen opgebouwd bij hun leden. Het behoort tot hun essentiële opdrachten om hun leden te informeren en bewust te maken. Ze zijn altijd al actief geweest op het gebied van de gezondheidsvoorlichting en ze zetten echt aanzienlijke middelen in om hun leden bewust te maken. Hieronder twee recente voorbeelden:
Een extra vaccinatieantenne om de COVID-19-vaccinatie in Brussel een handje toe te steken: Partenamut heeft zijn verantwoordelijkheid op het gebied van de vaccinatie tegen COVID-19 resoluut opgenomen door zijn agentschap in het centrum van Brussel open te stellen voor iedereen, of men nu aangesloten is bij Partena of niet. Doel: een gemakkelijk te bereiken vaccinatiecentrum aanbieden, waar je terechtkunt zonder afspraak.
