Ons jaarlijks symposium ging door op 26/11 en stond volledig in het teken van preventie. We blikken terug op een fantastische editie, waar we samen met meer dan 200 deelnemende zorgprofessionals rond het onderwerp mochten brainstormen. We zetten hieronder de hoogtepunten even op een rij.
België loopt achter op het gebied van preventie en besteedt momenteel amper 2% van zijn zorgbudget aan preventie, wat lager is dan het door de WHO gestelde doel van 5%. Dit percentage ligt ook onder het Europese gemiddelde van 3%. Meer investeren in ziektepreventie (minstens 3% van het totale zorgbudget) zou een win-winscenario zijn, waarbij elke geïnvesteerde euro in preventieve maatregelen rendabel zou zijn. Minder zieken en meer vermeden behandelingen betekent namelijk lagere kosten aan gezondheidszorg. Ook vanuit het perspectief van zowel patiënt als burger zouden de winsten enorm zijn.
Onze algemeen directeur, Xavier Brenez benadrukt dat preventie zich richt op niet-overdraagbare en chronische ziekten. In België is de prevalentie van deze ziekten meer dan 20%, en dus een belangrijke oorzaak van het verlies van gezonde levensjaren. Chronische ziekten zijn sterk verbonden met verschillende leefstijlfactoren zoals roken, alcoholgebruik, voeding, lichamelijke inactiviteit en omgevingsfactoren zoals luchtvervuiling. Studies tonen aan dat ons zorgsysteem tot 30% invloed heeft op de gezondheid van de patiënt, terwijl leefomstandigheden, inkomen en onderwijs tussen de 70% à 90% van de beïnvloedbare factoren voor gezondheid vormen.
Om richting een geoptimaliseerd preventiebeleid te evolueren, gingen we tijdens het symposium dieper in op het aspect preventie aan de hand van niveau’s namelijk:
Het Belgische gezondheidszorgsysteem is gefragmenteerd, met bevoegdheden verdeeld over verschillende bestuursniveaus. Zowel het federale niveau, als de regio's spelen een belangrijke en complementaire rol in preventie, zowel primaire, secundaire als tertiaire preventie. Deze fragmentatie belemmert de coördinatie en effectiviteit van preventiebeleid.
Sociale determinanten hebben een belangrijke impact op de gezondheid en levenskwaliteit. Een aanpak die rekening houdt met basisbehoeften zoals huisvesting, mobiliteit en voeding is cruciaal. Het is niet alleen "Health in all Policies", maar eveneens "Health for all Policies:" elk beleidsdomein heeft er baat bij als de mensen in goede gezondheid zijn. Beleidsmakers overtuigen van de economische en gezondheidswinst van preventie is essentieel.
Lokale acties en intersectorale samenwerking worden benadrukt om gezondheid in alle beleidsdomeinen te integreren.
Er is vooruitgang geboekt sinds de COVID-19 pandemie op het vlak van samenwerking, maar er blijft een sterke nood aan betere afstemming tussen actoren en bestuursniveaus om gezondheidsdoelen te behalen. Responsabilisering van de overheden is essentieel: zowel federale als regionale overheden moeten vertrekken vanuit gedeelde gezondheidsdoelstellingen, en impactvolle en gerichte acties verzekeren.
Er is een tekort aan middelen en een gebrek aan afstemming tussen verschillende bestuursniveaus.
Er werd aandacht besteed aan het Nederlandse programma Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI). Dit project beoogt een gezondere leefstijl via zorgprogramma’s die gezonder eten, meer bewegen en gedragsverandering combineren. Bijna de helft van de deelnemers verloor minimaal 5% van hun gewicht en rapporteerde een hogere levenskwaliteit. De Onafhankelijke Ziekenfondsen gingen op zoek naar de haalbaarheid van het implementeren van een gelijkaardig programma in België.
Ook in België hebben we nood aan een geïntegreerde en multidisciplinaire aanpak van obesitas, waarbij het cruciaal is dat de verschillende overheden (federaal, regionaal en lokaal) met elkaar samenwerken om dit vorm te geven.”
- Ruud Saerens
Gezondheidsprofessionals debatteerden over de implementatie van GLI in België. Luc Lipkens van Gezond Leven benadrukte het belang van vertrouwen tussen projecten zoals deze en de verwijzende professionals vanuit de ervaring met Bewegen op Verwijzing. Professor dr. Bart Van der Schueren van UZ Leuven en BASO pleitte voor meer multidisciplinaire samenwerking en kennisuitwisseling tussen zorgverleners. Damien Wathelet van Axxon benadrukte het belang van voldoende tijd en opleiding voor zorgprofessionals om goed samen te werken.
Preventie is wel degelijk dé sleutel tot een gezondere samenleving. Het beleid moet een meer intersectorale aanpak bevorderen. Preventie meer is dan sensibiliseren en informeren, het gaat ook over het aanpakken van gezondheidsongelijkheden door in te spelen op de sociale determinanten en omgevingsfactoren die onze gezondheid beïnvloeden.
