In samenwerking met KU Leuven, HEAL (Health and Environment Alliance), VITO en IRCEL (Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu), hebben de Onafhankelijke Ziekenfondsen de impact van de LEZ’s in drie steden (Brussel, Antwerpen en Gent) bestudeerd en deze resultaten vergeleken met de luchtkwaliteit in 17 andere Belgische steden zonder LEZ. De eerste resultaten werden op 23 april gepresenteerd tijdens de internationale conferentie “Healthy cities, healthy people”. Vandaag wordt de laatste hand gelegd aan het studierapport, maar de belangrijkste conclusies zijn al beschikbaar.
Voornaamste conclusies
- De luchtkwaliteit in België blijft ver onder de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), die in 2021 geactualiseerd werden. Weinig Belgen wonen in een zone waarin voldaan wordt aan deze normen. Een voorbeeld: slechts 1,5% van de 2,3 miljoen leden van de Onafhankelijke Ziekenfondsen (Helan, Partenamut, Freie) woont in een zone waar de concentratie fijn stof onder de drempel van 5 μg/m³ ligt. Een recent rapport van Sciensano bevestigt dat nog veel Belgen ongezonde lucht inademen.
- In Antwerpen en Brussel wordt een sterkere daling van de luchtvervuiling (roet, stikstofdioxide, fijn stof) vastgesteld in vergelijking met de andere 17 steden zonder LEZ. De LEZ van Gent is te recent en het is daar dus nog te vroeg om al conclusies te trekken.
Tussen 2017 (het jaar vóór de invoering van de LEZ) en 2022 is de concentratie van stikstofdioxide (NO₂) in de Brusselse lucht gedaald van 29,44 μg/m³ tot 18,53 μg/m³, hetzij een daling van 37%. Dit is ongeveer 10% meer dan in de steden zonder LEZ in Vlaanderen (-28 %) en Wallonië (-26 %).
In Antwerpen is de NO₂ in de lucht gedaald van 34,94 μg/m³ in 2016, het jaar vóór de invoer van de LEZ, tot 24,46 μg/m³ in 2022, hetzij een daling van 30%. Ter informatie: de WGO raadt een maximumgehalte van 10 μg/m³ aan. - Onze studie bevestigt dat de meest kansarme wijken van Brussel de zwaarste last van de luchtvervuiling dragen. Maar ook dat de LEZ geleid heeft tot een snellere daling van de luchtvervuiling (roet en stikstofdioxide) in deze wijken. In Brussel stelt men in de meest kansarme wijken tussen 2017 en 2022 een daling vast van 0,76 μg/m³ voor roet en van 11,75 μg/m³ voor stikstofdioxide. In de meer welvarende wijken bedraagt de daling respectievelijk 0,54 μg/m³ en 9,6 μg/m³.
- Tot slot tonen de resultaten ook aan dat de luchtkwaliteit nabij de steden verbetert, tot op 5 kilometer rond de LEZ. Rond Brussel bijvoorbeeld bedraagt de daling tussen 2017 en 2022 40% voor stikstofdioxide en 50% voor roet, op een afstand tot 5 kilometer van de stad. Dit is een sterkere daling dan in de rand van de steden zonder LEZ in Vlaanderen en Wallonië.
Invloed op de gezondheid
De invloed van luchtvervuiling op onze lichamelijke en geestelijke gezondheid is enorm en vormt een grote kostenpost voor onze samenleving. De Onafhankelijke Ziekenfondsen hebben eerder twee studies gepubliceerd over de impact van luchtvervuiling (elk met de publicatie van een wetenschappelijk artikel):
- De ene legt het verband met arbeidsongeschiktheid: pieken in de luchtvervuiling blijken er mee voor te zorgen dat personen door mentale problemen in arbeidsongeschiktheid afglijden. Een studie in samenwerking met KU Leuven.
Meer info hier - De andere legt het verband met doktersbezoeken: hoe lager de concentratie fijn stof in de lucht, hoe minder mensen naar de dokter gaan. Deze bezoeken aan de huisarts alleen al vertegenwoordigen een jaarlijkse kostenpost van 43 miljoen euro (waarvan 37 miljoen euro ten laste van de ziekteverzekering). Een studie in samenwerking met KU Leuven, UHasselt en IRCEL.
Meer info hier
Internationale trend
Steeds meer steden, zoals Londen en Parijs, verbeteren hun luchtkwaliteit dankzij de LEZ. Er zijn vandaag meer dan 320 steden die over een LEZ beschikken en dit cijfer zou moeten stijgen tot 507 steden tegen 2025 (bron). De internationale trend zit in de lift.
Ook vermeldenswaardig: Europa heeft onlangs nieuwe Europese normen voor luchtkwaliteit vastgelegd, die de lidstaten en de regio's (zoals Vlaanderen) zullen moeten naleven, met grote inspanningen die al worden gedaan tussen nu en 2030. Een LEZ kan hier alleen maar aan bijdragen.
