Hoewel hierover duidelijk een consensus is, investeren we nog te weinig in ziektepreventie. Het aantal rokers is sinds de jaren ’90 aanzienlijk gedaald, maar er is nog veel ruimte voor verbetering (24% rokers in 2022). De vooruitgang op het gebied van voeding, beweging en alcoholconsumptie blijft achter, wat onder meer gelinkt is aan het stijgend aantal mensen met chronische aandoeningen. De vaccinatiegraad is grosso modo stabiel en relatief hoog maar blijft een belangrijk aandachtspunt, net zoals de participatie aan kankerscreening. Beiden blijven voor een groot deel onder beoogde doelstellingen.
Waarom lukt het ons niet om de omslag naar een gezondere levensstijl te maken? Het antwoord is evident complex en multifactorieel, waardoor we hier focussen op enkele effectieve maatregelen om ziekte te vermijden. Zoals alle gezondheidszorgactoren pleiten wij voor meer investering in preventieve gezondheidszorg, maar vragen wel duidelijk investering in innovatieve preventiemethoden zoals interventies binnen de eerstelijnsgezondheidszorg. Informatiecampagnes zijn er genoeg, maar het is bijna onmogelijk om al deze informatie te onthouden en toe te passen. Daarom moet het preventiebudget besteed worden aan interventies die daadwerkelijk tot gedragsverandering leiden of mensen helpen ziektes vroegtijdig op te sporen. Het is daarnaast belangrijk om belastingen op ongezonde voeding, tabak en alcohol te verhogen en zo de consumptie ervan af te remmen. Er moet ook een verbod komen op specifieke smaken en kleuren bij e-sigaretten en op reclame voor ongezonde voeding gericht aan kinderen.
Een belangrijke basisvoorwaarde is alvast geïnformeerde en vaardige burgers, die positieve gezondheidskeuzes kunnen maken op basis van beschikbare informatie. Naast kennis gaat het om de motivatie en vaardigheden om gezondheidsinformatie te raadplegen, te begrijpen, te beoordelen en toe te passen. Slechts 67% van de Belgen heeft een goed niveau van gezondheidsvaardigheden. Wij vinden het een beleidsprioriteit om dit te verhogen tot 75% tegen 2030, via een allesomvattend interfederaal actieplan. Daarnaast moeten we meer middelen inzetten voor outreach-methoden, bijvoorbeeld om ouderen beter te informeren via actoren die nauw met hen in contact staan. Bovendien is toegang tot kwalitatieve gezondheidsinformatie cruciaal. Zorgorganisaties moeten échte gezondheidsvaardige organisaties worden en dit opnemen in publieke kwaliteitsindicatoren.
Enkele cijfers
- In 2018 rapporteerde 5,9% van de Belgische bevolking een overmatig alcoholgebruik (meer dan 21 consumpties voor mannen en 14 voor vrouwen per week).
- Het aandeel problematische drinkers is gestegen van 5% in 1997 naar 14% in 2018.
- In 2022 rookte 24% van de Belgen dagelijks of af en toe en consumeerde slechts 12,5% van de Belgen ouder dan 6 jaar de minimaal aanbevolen hoeveelheid groenten en fruit.
- We zijn ook de grootste dagelijkse consumenten van suikerhoudende dranken in de Europese Unie (20,4% van de bevolking).
- Slechts 30% van de Belgische volwassenen beweegt voldoende.
- Uit recente cijfers blijkt dat in België 27,8% van de mensen van 15 jaar en ouder een beperkt niveau van gezondheidsvaardigheden heeft, en 5,6% een onvoldoende niveau.
