Nieuws
Milieu

Met REACH onze gezondheid beter beschermen tegen chemische stoffen

PFOS, PFAS en PFOA, de chemische stoffen die niet meer zo onbekend klinken in de oren van de bevolking. We worden vaker geconfronteerd met deze hormoonverstoorders en andere chemische stoffen dan we denken, en de blootstelling hieraan kan gevolgen hebben voor onze gezondheid. Het wordt hoog tijd om de bevolking hierover te informeren en te sensibiliseren, maar ook dat de overheden bestaande actieplannen eindelijk in de praktijk omzetten. De herziening van de REACH-verordeningen speelt daarin een belangrijke rol.

REACH 

Registratie, evaluatie en beperking van chemische stoffen in onze maatschappij, dat is de focus van REACH, de Europese verordening die sinds 2007 van kracht is om de gezondheid van mensen en het milieu beter te beschermen tegen de gevaren van chemische stoffen. 

De bedoeling van deze verordening is om verder te kijken dan naar de dagdagelijkse producten die gebruikt worden waarbij chemische stoffen aanwezig zijn, zoals kledij, verf of schoonmaakmiddelen. Ook de industriële processen die bedrijven hanteren moeten onder de loep. Zij brengen tal van chemische stoffen op de markt, zonder voldoende kennis te hebben over de gevaren van die stoffen of de gebruikers erover te informeren. REACH wilt daarom de bewijslast bij bedrijven leggen en eist dat zij hun verantwoordelijkheid nemen om de risico’s van hun gebruikte stoffen ten eerste goed te registreren en ten tweede te beheersen. Maar wanneer gaat dit effectief van kracht zijn? Er zijn vandaag nog te veel chemische stoffen op de markt die schadelijke gevolgen hebben voor de algemene volksgezondheid. Het is hoog tijd om de problematiek aan te pakken. 

NAPED 

Als ziekenfonds hebben wij de materie al lang op de radar. Niet alleen wat betreft de gevaren van de stoffen, maar ook aangaande de bewustwording van de bevolking.  

In 2020 bleek uit een onderzoek van de Onafhankelijke Ziekenfondsen dat 48% van de deelnemers nog nooit over hormoonverstoorders had gehoord. Of dat 3 op de 4 Belgen ervan uitgaan dat op de Belgische markt alleen producten toegelaten zijn die geen potentieel gevaarlijke stoffen bevatten. Maar niets is minder waar. Health literacy of gezondheidsgeletterdheid speelt hierbij een belangrijke rol, iets waarvoor we ons samen met onze partner HEAL (Health and Environment Alliance) blijven inzetten. Ook de federale en regionale overheden moeten hierbij hun verantwoordelijkheid nemen. Na de ontdekking van PFOS-vervuiling in de streek rond Antwerpen en door de grotere aandacht voor hormoonverstoorders zullen misschien meer mensen geïnformeerd zijn, maar de uitdagingen blijven groot. 

Het goede nieuws is dat er sinds 2022 een Nationaal actieplan voor hormoonverstoorders (NAPED) bestaat, waarmee men wilt werken aan meer preventie, meer wetenschappelijk onderzoek en een beter regelgevend kader. De afgelopen maanden zijn de verschillende overheden in actie geschoten. Het federaal niveau wilt in 2023 een sensibiliseringscampagne ontwikkelen, terwijl Vlaanderen werkt aan een gezondheidsdoelstelling voor milieugezondheidszorg, waarin ook een luik ‘zeer zorgwekkende stoffen’ (zoals hormoonverstoorders) in vervat is.  

In het nationale actieplan neemt de REACH-verordening een belangrijke plaats in. De herziening van REACH is daarbij een belangrijke werf. REACH, dat sinds 2007 van kracht is, heeft nood een aan herziening, en dit geeft ook de kans om bepaalde doelstellingen van NAPED te realiseren in het belang van de algemene volksgezondheid. 

5 eisen

Maar de klok tikt. Het is belangrijk dat de herziening van REACH snel op de Europese agenda geplaatst wordt, daar we nog maar een jaar van de Europese verkiezingen verwijderd zijn. Vele organisaties dringen erop aan hier snel werk van te maken. Ook de 4 Belgische ministers bevoegd voor Leefmilieu steunen deze oproep. De Onafhankelijke Ziekenfondsen hebben zich aangesloten bij de campagne van HEAL om dit bovenaan de Europese agenda te krijgen en steunen daarbij de zes belangrijke eisen voor de herziening van REACH: 

  1. Help overbelaste autoriteiten door de bewijslast terug te schuiven naar de industrie 
  2. Pas het ‘no data, no market’-principe toe voordat chemicaliën op de markt toegelaten worden 
  3. Pas sancties toe om te voorkomen dat de industrie de regels van REACH niet naleeft 
  4. Beoordeel combinaties van chemicaliën in plaats van afzonderlijk om blootstellingen in het dagdagelijkse leven weer te geven 
  5. Beoordeel en reguleer groepen chemicaliën om bedenkelijke vervangingen te voorkomen 
  6. Zorg voor duidelijke criteria om te beslissen wanneer het gebruik van een schadelijke chemische stof echt essentieel is 

Een dossier als REACH is complex, vraagt wetenschappelijke inzichten en lijkt misschien wat ver van ons bed. Maar het is via dergelijke dossiers dat er iets concreet gedaan kan worden om onze blootstelling aan potentieel gevaarlijke stoffen te verminderen. We hebben er dus alle belang bij dit dossier met argusogen te volgen en ons ervan te verzekeren dat Europa hiermee snel aan de slag gaat. 

Dit vind je misschien ook interessant