De gezondheidscrisis als gevolg van de pandemie van het coronavirus heeft een aanzienlijke impact gehad op de samenleving en natuurlijk nog meer op ons gezondheidsstelsel. De crisis heeft perfect aangetoond dat preventieve maatregelen tegen besmettelijke ziekten van cruciaal belang blijven en dus moeten worden versterkt. Dit geldt ook voor de voorlichting aan de burgers en de gezondheidswijsheid.
In een gezondheidscrisis zoals we die nu meemaken, moet de preventie op verschillende gebieden worden versterkt.
In een context van besmettelijke ziekten moet het publiek bewustgemaakt worden van de maatregelen op het gebied van hygiëne en preventie. Daartoe moeten algemene bewustmakingscampagnes worden opgezet die niet alleen eenvoudig en toegankelijk zijn, maar ook proactief én aangepast aan de meest kwetsbare groepen.
Deze campagnes moeten systematisch worden gevoerd op scholen. De school is inderdaad een belangrijke plaats van preventie: gezondheidsopvoeding is een must, zelfs bij de allerjongsten. Ook in woonzorgcentra, bedrijven, winkels, openbare gebouwen en plaatsen, clubs en sportgebouwen moet regelmatig aan bewustmaking worden gedaan.
Sommige instrumenten die tijdens de COVID-19-crisis zijn ontwikkeld, kunnen op een duurzame manier worden gebruikt. Alle burgers zijn een mikpunt voor deze campagnes, en dus moeten de boodschappen ook aan de meest kwetsbare bevolkingsgroepen worden gericht door adequate instrumenten te ontwikkelen. Een lokale aanpak, waarbij verschillende actoren betrokken worden, moet worden aangemoedigd.
In het kader van COVID-19 is het uitermate belangrijk om aandacht te besteden aan de naleving van het vaccinatieschema in de verschillende levensfasen. Uitstel of niet-naleving van de inentingen is uit den boze.
Het is van essentieel belang om het publiek bewust te blijven maken van vaccinatie in het algemeen: er moet begrijpelijke en op maat gesneden informatie worden verstrekt om de vaccinatiegraad te verbeteren. Het volstaat niet om betrouwbare informatie te leveren aan de burger, het is ook noodzakelijk om attent en proactief te reageren op de courante verspreiding van ‘fake news’ over dit onderwerp.
Wat de griepvaccinatie betreft, moet rekening worden gehouden met de nieuwe aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad in het kader van COVID-19. Het is ook essentieel om de vaccinatie van gezondheidspersoneel te versterken.
Voor COVID-19 is de zoektocht naar een vaccin volop bezig. Ook hier is het belangrijk om het publiek te informeren en bewust te maken van het nut, de doeltreffendheid en de mogelijke ongewenste bijwerkingen op basis van betrouwbare bronnen, rekening houdend met de evolutie van de kennis en de informatie. Verschillende enquêtes peilen naar de houding van burgers ten opzichte van de vaccinatie, met het oog op de toekomstige ontwikkeling van een vaccin tegen COVID-19. Het is belangrijk om de perceptie en motivatie van het grote publiek ten aanzien van 'routinematige' inentingen en COVID-19-vaccinatie te blijven volgen en om relevante ‘bewustzijnsbevorderende’ acties te ondernemen.
De ‘routinekankerscreening’ werd tijdelijk stopgezet zodra de strenge maatregelen tegen de COVID-19-pandemie werden aangekondigd. Het Kankerregister registreerde bijvoorbeeld een daling met bijna de helft van de kankerdiagnoses in april 2020 ten opzichte van april 2019. Het Instituut stelt vast dat er vanaf medio april weer een toename van het aantal diagnoses lijkt te zijn en dat er een inhaalbeweging te verwachten is, die waarschijnlijk ook tot een toename van de werkdruk voor de ziekenhuizen zal leiden. Een les die hieruit kan worden getrokken, is dat de screeningprogramma's moeten worden voortgezet als er een volgende golf zou komen.
Na de acute situatie van COVID-19 zijn de raadplegingen en activiteiten nu hervat en moet het grote publiek worden aangemoedigd om terug te keren naar de raadplegingen, controles en screeningprogramma's.
Het COVID-19-virus treft zwaarlijvige mensen harder. Deze vaststelling kan worden toegevoegd aan de lange lijst van gezondheidsrisico's voor mensen met obesitas zoals diabetes, hart- en vaatziekten,... Meer dan ooit is de bevordering van gezonde gewoontes noodzakelijk en prioritair. Naast boodschappen van voorzichtigheid met betrekking tot risicovolle consumptie zoals tabak en alcohol, moet ook de nadruk worden gelegd op goede eet- en bewegingsgewoonten.
Vroegtijdige opsporing van geestelijke gezondheidsproblemen is cruciaal. Tijdens de COVID 19-crisis meldde Tele-Onthaal een verdubbeling van de oproepen over eenzaamheid, met een duidelijke impact op de mentale en fysieke uitputting. Het is inderdaad duidelijk dat langdurige of chronische eenzaamheid kan leiden tot lichamelijke en psychische klachten.
Er moet dan ook worden gezorgd voor een versterking van (en een betere toegang tot) de oplossingen voor psychosociale ondersteuning. In de loop van de crisis hebben twee maatregelen de toegankelijkheid verbeterd. De terugbetaling van raadplegingen op afstand is ingevoerd (eerstelijns- psychologische verzorging, psychiatrische of psychotherapeutische opvolging). Kort daarna werd de terugbetaling uitgebreid tot jongeren onder de 18 jaar en 65-plussers voor de eerstelijns-psychologische zorg (door een psycholoog of klinisch orthopedagoog). In september is een overleg gestart met de gezondheidsactoren om te bepalen hoe het extrabedrag van 200 miljoen euro dat het federale parlement toegekend heeft voor de geestelijke gezondheidszorg, gebruikt moet worden.
In de thuiszorg, woonzorgcentra, instellingen voor gehandicapten en ziekenhuizen is er behoefte aan meer ondersteuning en opleiding voor het verzorgend personeel en de informele helpers mantelzorgers in de omgang met geestelijke gezondheidsproblemen. Er zijn gewestelijke steunmaatregelen genomen, waaronder de indienstneming van extra psychologen.
