Gezondheidsvaardigheden: opportuniteiten

Conferentie over de digitale gezondheidsvaardigheid

In het kader van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie hebben het Nationaal Intermutualistisch College (NIC), waarvan de Onafhankelijke Ziekenfondsen deel uitmaken, en het RIZIV, een conferentie georganiseerd: “Digitale gezondheidsvaardigheden in Europa: de digitale transitie in de gezondheidszorg inclusief maken”.  Het NIC heeft hiervoor een policy brief voorgesteld: “De rechten van Europese burgers in een digitaal gezondheidssysteem vrijwaren”.

Zoals de naam al aangeeft, belicht deze policy brief de relevante kwesties bij het vrijwaren van de rechten van de Europese burgers in een digitaal gezondheidssysteem. De policy brief heeft tot doel:

• de belangrijkste dimensies van digitale gezondheidsvaardigheden te identificeren. 
• de huidige uitdagingen bloot te leggen. 
• concrete acties voor te stellen om een digitale transformatie te bevorderen die inclusief is en alle burgers ten goede komt.

Wat is dat nu juist, digitale gezondheidsvaardigheid?

Digitale gezondheidsvaardigheden zijn het vermogen om online gezondheidsinformatie te vinden, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken maar ook om vragen en meningen te formuleren en te uiten bij het gebruik van digitale tools. Goede gezondheidsvaardigheden stellen mensen dus in staat om weloverwogen beslissingen te nemen om:  

• hun gezondheid op peil te houden  
• ziektes te voorkomen
• proactief hun welzijn in eigen handen te nemen    

Dankzij een tool die is ontwikkeld en goedgekeurd door het netwerk M-POHL, kunnen de (digitale) gezondheidsvaardigheden gemeten en opgevolgd worden bij burgers van de Europese Unie.  

Uitdagingen inzake digitale gezondheidszorg 

In 2021 had amper 54% van de Eu-burgers tussen 16 en 74 jaar digitale basisvaardigheden. Ook bijna de helft van de Belgische bevolking heeft geen digitale basisvaardigheden.

Met het oog op de toenemende digitalisering van het gezondheidssysteem moet Europa verschillende obstakels overwinnen, zowel op het niveau van de burger, als op het niveau van het gezondheidsecosysteem en het niveau van de autoriteiten.

Op het niveau van de burger betreffen de te overwinnen obstakels vooral de socio-economische ongelijkheden, de (beperkte) toegang tot het internet en de verschillen inzake digitale vaardigheden. Bovendien zijn ook inspanningen nodig om het begrip en vertrouwen van de burgers in digitale gezondheidsgegevens te verbeteren. 

Op het niveau van de actoren van het gezondheidsecosysteem (professionals van de zorgsector, industrieën, ziekenfondsen, …) is het van belangrijk om de rol van de gezondheidsprofessionals te bepalen, die de patiënten kunnen helpen en ondersteunen, maar ook om alle actoren van de gezondheidssector bij het digitaliseringsproces te betrekken. Gemeenschappelijke normen voor gezondheidsgegevens zijn belangrijk om de kwaliteit, veiligheid en betrouwbaarheid van de platformen te garanderen. Het is ook nodig om aan betere interoperabiliteit tussen platformen te werken. 

Op het niveau van de autoriteiten is het nodig om bij de ontwikkeling en ondersteuning van de digitalisering zich te baseren op de behoeften van de burgers, door gecoördineerde beleidslijnen en strategieën te ontwikkelen, door meet- en monitoringssystemen van de digitale gezondheidsvaardigheden in te voeren, en door een uitgebreid debat over de digitale gezondheid en de bijbehorende ethische kwesties te bevorderen.

Opportuniteiten

De digitalisering van de informatie en van de gezondheidszorg biedt nieuwe opportuniteiten voor preventie en zorg:

• burgers worden opgeroepen om actieve partners te worden in het bevorderen van de eigen gezondheid, in het zich wapenen tegen de risico's van ziektes en in het gebruik van het gezondheidszorgsysteem. 
• de steeds digitalere gezondheidszorgsomgeving creëert nieuwe rechten en nieuwe mogelijkheden (bijvoorbeeld gemakkelijkere toegang tot de eigen gezondheidsgegevens).
• de toegang tot digitale innovaties, zoals mobiele gezondheidstoepassingen, kan een echte toegevoegde waarde bieden voor patiënten.

Aanbevelingen  

Om burgers in staat te stellen een actieve rol te spelen in dit steeds meer digitale gezondheidszorgsysteem, zou het passend zijn om: 

• de nodige middelen in te zetten om hun digitale gezondheidsvaardigheden te vergroten
• het gebruik van digitale mogelijkheden te bevorderen

Bovendien, naast het ontwikkelen van de vaardigheden, vinden wij het belangrijk om burgers te informeren over de mogelijkheden die digitale gezondheidszorg biedt, met name de voordelen van een (eenvoudige) toegang tot hun gezondheidsgegevens. Dit kan helpen om burgers zich meer te doen inzetten om hun vaardigheden te ontwikkelen.  

Er wordt aanbevolen aan de actoren van het gezondheidsecosysteem om hun rol inzake (digitale) gezondheidswijsheid te versterken en bekwame organisaties te worden. Maar ook om te investeren in inclusieve en gebruiksvriendelijke digitale hulpmiddelen om de toegang tot de informatie en diensten te verbeteren en de toegang tot betrouwbare informatie te bevorderen. 

Op het niveau van de autoriteiten moeten de lidstaten van de Europese Unie gezondheidsvaardigheden op de agenda zetten met als doel de digitale en bijgevolg sociale ongelijkheden op het gebied van gezondheid te verminderen door:

• gegevens te verzamelen over digitale gezondheidsvaardigheden om het beleid te sturen en de vooruitgang van de burgers te meten.
• gezondheidsprofessionals bewuster te maken. 
• initiatieven te ondersteunen om de digitale gezondheidsvaardigheden te verbeteren en gezondheidsprofessionals vertrouwen te geven in hun vaardigheden.